Bất kỳ ai cũng có thể được trao cơ hội lãnh đạo, nhưng để thực sự dẫn dắt hiệu quả thì cần đến một nền tảng kỹ năng lãnh đạo vững chắc. Đây không chỉ là tập hợp năng lực giúp nhà quản lý hoàn thành công việc, mà còn là yếu tố tạo ra ảnh hưởng, khơi dậy động lực và định hình văn hóa trong tổ chức. Chính vì vậy, kỹ năng lãnh đạo thường nằm trong nhóm tiêu chí hàng đầu khi doanh nghiệp tìm kiếm nhân sự quản lý, hoặc khi cân nhắc đề bạt từ nội bộ.
Kỹ năng lãnh đạo là gì?
Kỹ năng lãnh đạo là tập hợp các năng lực giúp một cá nhân định hướng, điều phối và tạo ảnh hưởng tích cực đến tập thể. Nó bao gồm khả năng xây dựng tầm nhìn, thiết lập mục tiêu, đưa ra quyết định, giao tiếp hiệu quả và thúc đẩy sự hợp tác giữa các thành viên. Người có kỹ năng lãnh đạo giỏi thường biết cách khai thác thế mạnh cá nhân để phục vụ lợi ích chung, đồng thời xử lý được những thách thức trong quá trình quản lý và phát triển đội ngũ.
Trong thực tế, kỹ năng lãnh đạo không xuất hiện tức thì mà hình thành qua trải nghiệm, rèn luyện và thử thách. Các tổ chức ngày nay thường đòi hỏi lãnh đạo có khả năng thích ứng với môi trường biến động, quản lý sự đa dạng trong đội ngũ và duy trì tinh thần đổi mới. Một nhà lãnh đạo hiệu quả thường kết hợp giữa phẩm chất cá nhân và kỹ năng thực hành, từ đó tạo ra ảnh hưởng bền vững cho cả nhóm lẫn tổ chức.
Kỹ năng lãnh đạo là khả năng định hướng, truyền cảm hứng và dẫn dắt đội nhóm đạt mục tiêu
15+ kỹ năng lãnh đạo cốt lõi
Kỹ năng ra quyết định
Mọi hoạt động quản lý đều xoay quanh việc lựa chọn: phân bổ nguồn lực, chọn chiến lược, hay xử lý khủng hoảng. Một quyết định hiệu quả đòi hỏi sự kết hợp giữa dữ liệu, trực giác và đánh giá rủi ro. Ví dụ, trong tình huống thị trường biến động, người lãnh đạo cần vừa cân nhắc lợi ích ngắn hạn, vừa tính đến sức bền của tổ chức về lâu dài. Điểm mấu chốt là dám đưa ra lựa chọn đúng thời điểm, thay vì để tập thể rơi vào trì hoãn.
Để rèn luyện, lãnh đạo có thể thực hành khung phân tích quyết định (như SWOT, 5 Why’s, hay Eisenhower Matrix), đồng thời học cách đặt câu hỏi phản biện từ nhiều góc độ. Việc minh bạch hóa tiêu chí khi ra quyết định cũng giúp tăng sự đồng thuận và củng cố niềm tin trong đội ngũ.
Kỹ năng kiểm soát cảm xúc
Kiểm soát cảm xúc là năng lực then chốt giúp lãnh đạo duy trì sự ổn định của đội ngũ, nhất là trong giai đoạn biến động. Báo cáo Tương lai Việc làm 2023 của Diễn đàn Kinh tế Thế giới cũng chỉ ra rằng các phẩm chất gắn với trí tuệ cảm xúc như tự nhận thức, động lực, tinh thần học hỏi liên tục và sự tò mò ngày càng được doanh nghiệp tìm kiếm và đánh giá cao.
Phản ứng của lãnh đạo thường là tín hiệu để nhân viên định hình thái độ. Một sự điềm tĩnh, lý trí sẽ củng cố niềm tin và tạo môi trường an toàn, trong khi phản ứng cực đoan dễ làm khủng hoảng trầm trọng hơn. Kiểm soát cảm xúc không đồng nghĩa với kìm nén, mà là lựa chọn cách biểu đạt phù hợp với hoàn cảnh. Kỹ năng này có thể rèn luyện qua việc gia tăng tự nhận thức, thực hành “tạm dừng trước khi phản ứng” và áp dụng các kỹ thuật quản lý căng thẳng. Về dài hạn, sự điều hòa cảm xúc trở thành nền tảng quan trọng để lãnh đạo duy trì uy tín và đảm bảo sự bền vững cho tổ chức.
Kỹ năng giải quyết vấn đề
Dù ở bất kỳ ngành nghề nào, lãnh đạo cũng phải đối mặt với những trở ngại trong quá trình vận hành và phát triển tổ chức. Thách thức có thể xuất hiện từ nhiều phía: nhu cầu khách hàng thay đổi, mục tiêu kinh doanh chưa đạt được, hay những bất đồng quan điểm trong nội bộ. Một kỹ năng giải quyết vấn đề vững vàng cho phép nhà lãnh đạo thuận lợi trong việc xử lý sự cố kịp thời, biến những khó khăn này thành cơ hội học hỏi và cải tiến.
Kỹ năng lập kế hoạch
Lập kế hoạch giúp các nhà lãnh đạo xác định mục tiêu rõ ràng, phân bổ nguồn lực hợp lý và đặt ra mốc thời gian cụ thể. Thay vì xử lý công việc theo kiểu phát sinh đến đâu làm đến đó, kế hoạch cho phép dự đoán khối lượng việc cần thiết và chuẩn bị nhân sự kịp thời, nhờ vậy giảm tình trạng thiếu người hoặc trễ tiến độ.
Một bản kế hoạch cũng giữ cho đội nhóm làm việc có trật tự hơn. Khi mỗi thành viên biết mình phải làm gì và khi nào cần hoàn thành, công việc không bị kéo dài vô hạn. Kế hoạch không xóa bỏ hết sự bất định, nhưng giúp mọi người có cơ sở để ra quyết định và điều chỉnh khi gặp trở ngại.
Nhà lãnh đạo cần có kỹ năng lập kế hoạch
Kỹ năng sáng tạo
Kỳ vọng của khách hàng liên tục thay đổi và đổi mới kỹ thuật số đang định hình lại các ngành công nghiệp, các phương pháp lãnh đạo truyền thống không còn đủ sức hấp dẫn. Những nhà lãnh đạo thành công nhất hiện nay không chỉ mạnh mẽ về mặt vận hành mà còn nhanh nhạy về mặt sáng tạo. Họ thách thức các giả định, tái định hình các khả năng và áp dụng tư duy mới mẻ để mở ra tăng trưởng chiến lược.
Thông qua kỹ năng này, học có thể trở nên mạnh mẽ, giải quyết vấn đề hiệu quả, đổi mới và tạo tầm nhìn mới. Qua đó, có thể ứng phó với sự phức tạp bằng khả năng thích ứng, đưa ra quyết định táo báo trong môi trường bất định và nuôi dưỡng văn hóa thúc đẩy cải tiến liên tục.
Khả năng truyền cảm hứng
Những nhà lãnh đạo truyền cảm hứng luôn biết cách khơi dậy niềm tin để người khác cùng chinh phục mục tiêu chung. Họ kết hợp sự tự tin, nhiệt huyết và trí tuệ cảm xúc với khả năng hướng dẫn, phát triển con người. Thay vì cố gắng đạt thành tựu một mình, họ tập trung khai thác tiềm năng của tập thể bằng cách mang lại mục đích rõ ràng, cơ hội phát triển và sự công nhận xứng đáng.
Nghiên cứu của Harvard Business School cho thấy kiểu lãnh đạo này giúp tăng mức độ cam kết và gắn bó của nhân viên. Báo cáo từ Bain cũng chỉ ra nhân viên được truyền cảm hứng có năng suất gấp đôi người “hài lòng”, đồng thời tạo ra doanh nghiệp lợi nhuận cao hơn 21% và tỷ lệ nghỉ việc thấp hơn 59%. Điều đó cho thấy truyền cảm hứng không phải là điểm cộng thêm, mà là một kỹ năng lãnh đạo thiết yếu.
Kỹ năng giao tiếp linh hoạt
Giao tiếp hiệu quả là một trong những năng lực phi kỹ thuật cốt lõi mà mọi nhà lãnh đạo cần phải có. Một nhà lãnh đạo không thể truyền cảm hứng, tạo kết nối hay trao quyền cho người khác nếu không có khả năng giao tiếp rõ ràng và thấu cảm. Ngược lại, thiếu kỹ năng này đồng nghĩa với việc tiếng nói của họ sẽ không được lắng nghe và tầm nhìn sẽ khó lòng được thấu hiểu.
Khi ưu tiên giao tiếp có mục đích, minh bạch và đồng cảm, các nhà lãnh đạo có thể tạo dựng niềm tin và thúc đẩy sự gắn kết trong đội ngũ. Từ đó, xây dựng những tập thể vững mạnh, linh hoạt và dẫn dắt tổ chức tiến tới thành công bền vững.
Giao tiếp linh hoạt giúp lãnh đạo kết nối hiệu quả hơn với đội ngũ
Kỹ năng lắng nghe
Lắng nghe được xem là kỹ năng giao tiếp quan trọng nhất tại nơi làm việc, thậm chí còn vượt lên trên trò chuyện hay thuyết trình. Khi thực hành lắng nghe chủ động, lãnh đạo không chỉ tiếp nhận thông tin mà còn thể hiện sự tôn trọng và trao quyền cho từng thành viên. Việc này tạo ra bầu không khí hợp tác, khuyến khích trao đổi cởi mở và củng cố mối quan hệ trong nhóm, qua đó nâng cao hiệu quả làm việc chung của tổ chức.
Kỹ năng đàm phán
Kỹ năng đàm phán rất quan trọng đối với thành công của một nhà lãnh đạo vì chúng giúp họ ứng phó với nhiều tình huống khác nhau, từ giải quyết xung đột nội bộ đến làm việc với đối tác bên ngoài. Đồng thời, tìm ra giải pháp cân bằng lợi ích, củng cố sự hợp tác và giao tiếp trong tổ chức.
Trong thực tế, lãnh đạo có thể phải đứng ra hòa giải mâu thuẫn, thương lượng hợp đồng phức tạp hay thỏa thuận về chế độ đãi ngộ cho nhân viên. Thành thạo kỹ thuật này, quá trình trao đổi sẽ diễn ra minh bạch hơn, tăng khả năng hợp tác và đưa các bên đến kết quả cùng có lợi, cả trong quan hệ cá nhân lẫn chuyên nghiệp.
Kỹ năng quản lý thời gian
Quản lý thời gian là năng lực thiết yếu giúp lãnh đạo duy trì hiệu suất và sự cân bằng trong công việc. Khi biết sắp xếp ưu tiên, loại bỏ hoạt động kém giá trị và phân bổ nguồn lực hợp lý, họ góp phần nâng cao năng suất cá nhân và đặt ra chuẩn mực làm việc hiệu quả cho đội ngũ. Kỹ năng này còn giúp giảm căng thẳng, hạn chế tình trạng kiệt sức bằng cách chia nhỏ dự án lớn, đặt ra mốc thời hạn rõ ràng và chuẩn bị trước cho những rủi ro tiềm ẩn. Đồng thời, tạo điều kiện cho lãnh đạo có đủ thời gian suy nghĩ chiến lược, phân tích tình huống và đưa ra quyết định sáng suốt.
Một nền tảng quản lý thời gian vững vàng cũng mang lại lợi ích lâu dài: giúp lãnh đạo duy trì cân bằng giữa công việc và cuộc sống, giữ năng lượng bền bỉ và trở thành hình mẫu cho tập thể. Họ có thể hiện diện nhiều hơn với đội ngũ, dành thời gian cho việc huấn luyện và gắn kết, từ đó xây dựng niềm tin và mối quan hệ hợp tác bền chặt. Khi nhân viên cảm thấy được hỗ trợ và tôn trọng, tinh thần đồng đội được củng cố, hiệu quả tập thể được nâng cao và tổ chức có thể phát triển một cách bền vững.
Kỹ năng quản lý thời gian giúp lãnh đạo biết cách ưu tiên, tối ưu công việc hiệu quả
Kỹ năng quản trị dự án
Ngày nay, nhiều công việc dù không mang chức danh “quản lý dự án” vẫn được triển khai theo hình thức dự án. Trong bối cảnh “nền kinh tế dự án” ngày càng mở rộng, kỹ năng quản trị dự án trở thành năng lực thiết yếu với mọi nhà lãnh đạo, giúp họ lập kế hoạch, phân bổ nguồn lực, theo dõi tiến độ và hoàn thành mục tiêu đúng hạn, đúng ngân sách.
Một lãnh đạo thành thạo quản trị dự án sẽ cân bằng được nhiều ưu tiên cùng lúc, chủ động chuẩn bị cho rủi ro và học hỏi từ kinh nghiệm của các dự án trước. Đồng thời, xây dựng đội ngũ gắn kết, cải thiện sự minh bạch trong công việc và gia tăng sự tin tưởng từ cấp trên, đồng nghiệp và khách hàng.
Kỹ năng thuyết trình
Trong vai trò lãnh đạo, kỹ năng thuyết trình thường được xem là một phần không thể tách rời của năng lực giao tiếp. Dù không phải lúc nào cũng đứng trước đám đông, lãnh đạo vẫn thường xuyên cần trình bày ý tưởng, báo cáo dữ liệu hoặc thuyết phục các bên liên quan. Những tình huống này đòi hỏi khả năng sắp xếp thông tin logic, diễn đạt rõ ràng và truyền tải thông điệp thuyết phục. Một bài thuyết trình tốt có thể tác động trực tiếp đến quyết định phân bổ nguồn lực, sự đồng thuận của đội ngũ hay kết quả của một dự án.
Các nghiên cứu về quản trị cho thấy kỹ năng thuyết trình hiệu quả góp phần nâng cao chất lượng họp, cải thiện tinh thần hợp tác và tăng tính gắn kết trong tổ chức. Bởi vậy, nhiều chương trình đào tạo lãnh đạo coi thuyết trình là kỹ năng cần được rèn luyện có hệ thống, tương tự như lập kế hoạch hay ra quyết định. Đầu tư phát triển năng lực này có thể giúp lãnh đạo nâng cao hiệu quả công việc và củng cố được khả năng tạo ảnh hưởng và định hướng chiến lược dài hạn.
Kỹ năng quản trị sự thay đổi
Thay đổi là yếu tố tất yếu trong mọi tổ chức, và thành công hay thất bại phần lớn phụ thuộc vào cách lãnh đạo định hướng quá trình này. Quản trị sự thay đổi đòi hỏi không chỉ nguồn lực phù hợp mà còn năng lực dẫn dắt để nhân viên hiểu, chấp nhận và đồng hành trong chuyển đổi.
Báo cáo Best Practices in Change Management của Prosci cho thấy khả năng quản trị yếu tố con người là nhân tố hàng đầu quyết định kết quả của các chương trình thay đổi. Tuy vậy, nhiều lãnh đạo thừa nhận họ chưa được chuẩn bị đầy đủ để hỗ trợ đội ngũ trong giai đoạn này. Chính vì thế, phát triển kỹ năng quản trị sự thay đổi trở thành yêu cầu cấp thiết đối với bất kỳ nhà lãnh đạo nào đang dẫn dắt tổ chức trong môi trường liên tục biến động.
Kỹ năng quản trị sự thay đổi giúp lãnh đạo thích ứng và dẫn dắt tổ chức vượt qua biến động
Kỹ năng công nghệ
Kiến thức chuyên môn là một lợi thế quan trọng giúp lãnh đạo xây dựng uy tín, chia sẻ giá trị thực tiễn và chứng minh khả năng “làm được việc” ngay từ đầu. Tuy nhiên, bối cảnh hiện đại không chỉ xoay quanh kỹ thuật. Khi AI và các công nghệ mới dần thay thế nhiều tác vụ lặp lại, lãnh đạo cần mở rộng bộ kỹ năng để tập trung vào những lĩnh vực mà máy móc khó thay thế: quản lý con người, nuôi dưỡng văn hóa và truyền cảm hứng.
Chuyên môn kỹ thuật vẫn là nền tảng, nhưng để tạo ra tác động bền vững, lãnh đạo phải đồng thời làm chủ kỹ năng công nghệ và khả năng định hướng con người trong một môi trường biến đổi liên tục.
Kỹ năng thích ứng
Sự phát triển của AI và các tiến bộ công nghệ khác đã tạo ra một bối cảnh mà các kỹ năng kỹ thuật truyền thống không còn đủ đáp ứng yêu cầu lãnh đạo. Thay vào đó, các nhà lãnh đạo cần phát triển và trau dồi các kỹ năng thích ứng, vốn rất quan trọng để quản lý sự thay đổi liên tục, thúc đẩy thay đổi hành vi và đảm bảo sự phát triển liên tục của đội ngũ.
Kỹ năng thích ứng bao gồm một loạt các năng lực phi kỹ thuật, cho phép các nhà lãnh đạo điều hướng hiệu quả trong môi trường phức tạp và luôn thay đổi. Kỹ năng thích ứng liên quan đến việc quản lý con người, quy trình và sự thay đổi theo những cách mà chỉ kiến thức chuyên môn không thể giải quyết được.
Những kỹ năng này trở nên quan trọng vì chúng giúp các nhà lãnh đạo ứng phó với những thách thức không có giải pháp kỹ thuật đơn giản.
Kỹ năng tạo động lực
Khả năng tạo động lực là một trong những năng lực cốt lõi giúp nhà lãnh đạo khơi dậy tinh thần làm việc và khát vọng thành công trong đội ngũ. Lãnh đạo khi biết cách khích lệ đúng lúc sẽ giúp đội ngũ có tinh thần nỗ lực vượt qua thách thức cao, nuôi dưỡng sự gắn kết, xây dựng quan hệ tin cậy và hình thành một môi trường làm việc tích cực, nơi mỗi người đều cảm thấy đóng góp của mình có ý nghĩa.
Nhà lãnh đạo cần biết cách thúc đẩy động lực cho nhân viên
Kỹ năng lãnh đạo được hình thành từ trải nghiệm kết hợp với quá trình rèn luyện có chủ đích và liên tục. Một nhà lãnh đạo hiệu quả là người biết cân bằng giữa chuyên môn và quản lý con người, duy trì sự linh hoạt trước thay đổi và truyền cảm hứng cho tập thể. Trong bối cảnh tổ chức ngày càng phức tạp, việc phát triển kỹ năng lãnh đạo giúp cá nhân hoàn thành tốt vai trò, đồng thời tạo nền vững chắc cho sự gắn kết đội ngũ và thành công lâu dài của tổ chức.
